Thứ Sáu, 9 tháng 2, 2024
vật
trong
nhà
được
"nghỉ
Tết"
Tại
huyện
Đoan
Hùng
(tỉnh
Phú
Thọ)
hiện
có
khoảng
6.000
người
dân
tộc
Cao
Lan,
sinh
sống
chủ
yếu
ở
các
xã
Ngọc
Quan,
Hùng
Long,
Yên
Kiện,
Minh
Phú,
Tây
Cốc
và
Vân
Đồn.
Cũng
như
các
dân
tộc
khác,
người
Cao
Lan
ở
Đoan
Hùng
có
nhiều
phong
tục
truyền
thống
mang
bản
sắc
riêng,
trong
đó
có
tục
đón
Tết
Nguyên
đán.
Những
ngày
cuối
năm,
mọi
người
Cao
Lan
đều
tất
bật
với
công
việc
chuẩn
bị
đón
Tết.
Bánh
chưng
là
món
ngon,
truyền
thống
không
thể
thiếu
được
của
mỗi
gia
đình.
Với
người
Cao
Lan,
bánh
chưng
còn
làm
quà
biếu
để
đi
lễ
tết
họ
hàng
nội
ngoại.
Ảnh:
Thanh
Hòa
Tết
Nguyên
đán
của
người
Cao
Lan
ở
Phú
Thọ
thường
bắt
đầu
từ
25
tháng
Chạp
đến
hết
rằm
tháng
Giêng.
Trong
những
ngày
này,
mỗi
tối
trước
khi
đi
ngủ,
gia
chủ
đều
thắp
một
nén
hương
thơm
lên
bàn
thờ
để
mời
tổ
tiên
về
ăn
Tết,
đón
xuân
cùng
con
cháu.
Ngày
30
Tết
là
ngày
mang
ý
nghĩa
quan
trọng
và
đặc
biệt
trong
tín
ngưỡng
của
người
Cao
Lan.
Vào
ngày
này,
người
Cao
Lan
dậy
vào
lúc
sáng
sớm
để
lau
dọn
nhà
cửa
sạch
sẽ,
sau
đó
tiến
hành
"Chí
dịt"
-
tục
dán
giấy
đỏ
trong
nhà.
Ông
Hà
Văn
Hải
(người
dân
tộc
Cao
Lan,
ở
khu
Đồng
Bích,
xã
Hùng
Long)
tiến
hành
khâu
chuẩn
bị,
cắt
giấy
đỏ.
Ảnh:
Thanh
Hòa
Theo
đó,
khắp
mọi
nơi
trong
nhà
đều
được
"niêm
phong"
giấy
đỏ.
Từ
cối
xay,
cối
giã
gạo,
cuốc,
xẻng,
con
dao,
cái
cày,
cái
bừa;
đến
cổng
ngõ,
cửa
ra
vào,
cây
cối,
chuồng
trại
quanh
nhà;
rồi
lên
bàn
thờ
tổ
tiên
đều
được
dán
giấy
đỏ
để
mọi
vật
trong
nhà
được
"nghỉ
Tết".
Toàn
bộ
ngôi
nhà
bỗng
trở
nên
rực
rỡ,
tràn
đầy
sinh
khí
đón
năm
mới.Theo
quan
niệm
của
người
Cao
Lan,
giấy
đỏ
là
một
vật
thể
hiện
điềm
may
mắn,
tượng
trưng
cho
năm
mới
tốt
lành,
nhiều
tài
lộc
sức
khỏe,
niềm
vui
trong
cuộc
sống,
mùa
màng
bội
thu,
giúp
gia
chủ
xua
đuổi
tà
ma,
cây
trồng
không
bị
chim,
thú,
sâu
bọ
phá
hoại.
Giữa
trưa
ngày
29
tháng
Chạp,
nhà
ông
Hà
Văn
Hải
(khu
Đồng
Bích,
xã
Hùng
Long,
huyện
Đoan
Hùng,
tỉnh
Phú
Thọ)
nhộn
nhịp
tiếng
nói
cười
của
con
cháu.
Dù
đã
ngoài
70
tuổi
nhưng
những
công
việc
tỉ
mỉ
chuẩn
bị
cho
tục
dán
giấy
đỏ
lên
đồ
vật
quanh
nhà
vẫn
do
ông
Hải
đảm
nhiệm.
Mỗi
dịp
đón
Tết
Nguyên
đán,
các
gia
đình
dân
tộc
Cao
Lan
đều
dán
giấy
đỏ
khắp
mọi
nơi
trong
nhà.
Ảnh:
Thanh
Hòa
"Với
người
Cao
Lan,
việc
dán
giấy
đỏ
lên
đồ
vật
trong
nhà
như
một
nét
văn
hóa
độc
đáo,
được
người
cao
tuổi
trong
mỗi
gia
đình
thực
hiện.
Máy
xới
đất,
máy
tuốt
lúa,
bếp
điện,
chiếc
tủ
lạnh,
tivi,
lò
vi
sóng…
đều
được
chúng
tôi
dán
giấy
đỏ
vào
dịp
Tết.
Với
chúng
tôi,
giấy
đỏ
mang
đến
nhiều
may
mắn,
làm
ăn
phát
đạt
và
giấy
đỏ
cũng
bảo
vệ
đồ
vật
trong
gia
đình,
khẳng
định
với
khách
đến
chơi
nhà
–
đây
là
đồ
vật
sở
hữu
của
gia
chủ…"
-
ông
Hải
cười
tươi
nói.
Cũng
theo
ông
Hải,
cứ
đến
30
Tết
là
mọi
gia
đình
đều
sắp
xếp
nồi
niêu,
dao,
kéo
ngay
ngắn
và
để
một
đôi
bánh
chưng
vào
đó.
Sau
đó,
gia
đình
thắp
một
nén
nhang
để
cảm
ơn
những
đồ
dùng
này
vì
đã
có
công
với
gia
đình
sản
xuất
ra
nhiều
sản
phẩm
trong
một
năm;
nhắn
nhủ
cùng
nhau
đồng
hành
cho
năm
mới
sản
xuất
nông
nghiệp
cho
mùa
màng
bội
thu,
buôn
may
bán
đắt…
Điệu
Sình
ca
không
thể
thiếu
trong
dịp
lễ
Tết
của
người
Cao
Lan
Vào
chiều
30
Tết,
các
thành
viên
trong
gia
đình
người
Cao
Lan
lại
tất
bật
chuẩn
bị
cho
mâm
cơm
cúng
tổ
tiên
và
bữa
cơm
tất
niên.
Tùy
theo
từng
dòng
họ
mà
mâm
cơm
dâng
lên
tổ
tiên
cũng
có
những
hình
thức
khác
nhau.
Nhưng
có
một
thức
không
thể
thiếu
được
là
thủ
lợn
hoặc
gà
trống.
Ông
Hải
cẩn
thận
dán
giấy
đỏ
lên
từng
dụng
cụ
lao
động
với
nhắn
nhủ
cho
năm
mới
đồng
hành
tạo
ra
nhiều
sản
phẩm
nông
nghiệp
có
giá
trị
kinh
tế
cao.
Ảnh:
Thanh
Hoà
Gà
cúng
tổ
tiên
phải
được
chọn
lựa
kỹ
từ
2,
3
tháng
trước
với
các
yêu
cầu
khắt
khe
như:
Chân
vàng,
lông
mượt,
không
quá
non
cũng
không
quá
già
và
đặc
biệt
là
phải
rất
"sạch
sẽ"
(chưa
biết
đạp
mái).
Sáng
sớm
ngày
mồng
1
Tết,
già
làng
cùng
các
bậc
cao
niên
trong
làng
làm
mâm
cỗ
thịnh
soạn
để
cúng
lễ
Thành
hoàng
tại
đình
làng
gọi
là
lễ
"Cầu
Dềnh".
Già
làng
sẽ
đại
diện
cho
làng
khấn
Thổ
công
và
xin
âm
dương
cho
cả
làng
được
vạn
sự
tốt
lành,
mùa
màng
tốt
tươi,
mưa
hòa
gió
thuận.
Còn
các
gia
đình
sẽ
cúng
tổ
tiên
tại
nhà
mình,
mời
tổ
tiên
ăn
cỗ
mừng
năm
mới
và
xin
tổ
tiên
phù
hộ
cho
con
cháu,
cho
dòng
tộc
được
hưởng
sự
tốt
lành.
Sau
khi
cúng
gia
tiên,
cả
nhà
quây
quần
bên
mâm
cỗ,
con
cháu
mừng
tuổi
cho
ông
bà,
trẻ
nhỏ.
Sau
đó,
chủ
nhà
và
các
con
trai
lớn
đi
chúc
Tết
các
gia
đình
trong
thôn
bản,
còn
các
bà,
các
chị
thì
ở
nhà
làm
cơm
đón
khách
và
vui
tết
tại
nhà
mình.
Phải
đến
ngày
mồng
2
Tết
trở
đi,
các
bà,
các
chị
mới
được
đi
chúc
Tết
xóm
làng.
Các
bà,
các
mẹ,
các
chị
người
dân
tộc
Cao
Lan
ở
huyện
Đoan
Hùng
những
ngày
giáp
Tết
cũng
tất
bật,
rộn
ràng
diện
bộ
trang
phục
truyền
thống
tập
tiết
mục
văn
nghệ
hát
Sình
ca.
Ảnh:
Thanh
Hòa
Những
ngày
này,
từ
các
nẻo
đường,
ngõ
xóm,
màu
áo
chàm
sẫm
với
những
chiếc
thắt
lưng
đẹp
như
hoa
rừng
khoe
sắc
thắm
rực
rỡ
trong
gió
xuân.
Và
hội
làng
chỉ
được
tổ
chức
từ
ngày
mồng
2
Tết
trở
đi
với
các
trò
chơi
dân
gian
như
kéo
co,
đẩy
gậy,
ném
còn,
đi
cà
kheo
và
không
thể
thiếu
làn
điệu
Sình
ca.
Nội
dung
các
bản
Sình
ca
đề
cập
từ
tình
yêu
đôi
lứa
đến
tình
yêu
thiên
nhiên,
yêu
quê
hương
đất
nước,
yêu
lao
động.
Những
câu
hát
được
tiếp
diễn
từ
ngày
này
sang
ngày
khác,
từ
gia
đình
nọ
sang
gia
đình
kia,
từ
sáng
sớm
tới
tận
đêm
khuya.
Với
người
Cao
Lan,
từ
xưa
đến
nay,
Tết
Nguyên
đán
không
chỉ
là
dịp
ăn
ngon,
mặc
đẹp
mà
ngày
Tết
còn
để
gắn
kết
các
thành
viên
trong
mỗi
gia
đình,
dòng
tộc
và
cả
cộng
đồng
làng
xã,
mọi
người
sẽ
gần
nhau
hơn
qua
mâm
cơm
ngày
Tết,
qua
lời
chúc
tụng
vui
vẻ,
qua
dán
giấy
đỏ
quanh
nhà
và
qua
câu
hát
Sình
ca.
Đây
cũng
chính
là
món
ăn
tinh
thần
không
thể
thiếu
được
của
người
Cao
Lan
ở
Đoan
Hùng
trong
mỗi
độ
tết
đến
xuân
về.
Nét
đẹp
văn
hóa
truyền
thống
đó
được
bà
còn
nơi
đây
luôn
trân
trọng
giữ
gìn
để
lưu
truyền
cho
con
cháu
mai
sau.
