Một tiết mục văn nghệ đặc sắc tại Lễ công bố và trao nhận di sản văn hoá phi vật thể quốc gia: Tập quán xã hội và tín ngưỡng, lễ mừng cơm mới của người Xinh Mun. Ảnh: Nguyễn Thịnh.
Niềm vui lớn của người Xinh Mun, Điện Biên
UBND huyện Điện Biên Đông vừa phối hợp với Sở VHTTDL tỉnh Điện Biên tổ chức Lễ công bố và trao chứng nhận di sản văn hoá phi vật thể quốc gia đối với Lễ Mừng cơm mới của người Xinh Mun ở xã Chiềng Sơ (huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên).
Lễ Mừng cơm mới là một trong những nghi lễ sinh hoạt văn hóa dân gian truyền thống được trao truyền từ nhiều đời nay và đã trở thành di sản độc đáo của dân tộc Xinh Mun. Lễ Mừng cơm mới chứa đựng, phản ánh những nét đặc trưng về lịch sử, văn hóa, đời sống, kinh tế của người Xinh Mun qua các câu chuyện truyền thuyết, diễn xướng, dân ca, dân vũ, phong tục và tập quán, tín ngưỡng.
Đây là hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng nhằm thỏa mãn nhu cầu tâm linh được nảy sinh trong cuộc sống, lao động sản xuất, là chỗ dựa tinh thần để mọi người hướng về tổ tiên, dòng tộc, các vị thần, gửi gắm niềm tin, cầu mong một cuộc sống bình an, khỏe mạnh, sung túc và củng cố sự đoàn kết trong cộng đồng.
Lễ Mừng cơm mới của người Xinh Mun thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn". Họ luôn biết ơn và tưởng nhớ tới những người có công sinh thành, dưỡng dục con cháu và truyền đạt những tri thức, kinh nghiệm trong lao động sản xuất, đặc biệt là kỹ thuật làm nương theo mùa vụ.
Đây là dịp con cháu dâng lên tổ tiên các món ăn truyền thống, mời ăn cơm mới và cầu mong họ phù hộ cho các thành viên trong gia đình khỏe mạnh, cầu cho mùa màng bội thu.
Lễ Mừng cơm mới là một trong các nghi lễ nông nghiệp quan trọng nhất trong đời sống tinh thần của người Xinh Mun. Ảnh: Nguyễn Thịnh.
Bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa người Xinh Mun, Điện Biên
Lễ Mừng cơm mới còn nhằm bảo lưu các món ăn truyền thống, thể hiện tri thức dân gian về ẩm thực của người Xinh Mun trong việc khai thác thức ăn trong tự nhiên phục vụ đời sống hàng ngày. Đồng thời, là dịp để các thành viên gia đình, dòng họ quây quần bên nhau mừng thành quả lao động sau một mùa vụ vất vả và để ông bà, cha mẹ dạy bảo con cháu biết quý trọng sức lao động. Đặc biệt là duy trì truyền thống thờ cúng tổ tiên của tộc người Xinh Mun, giúp gia đình, dòng họ đoàn kết, gắn bó với nhau hơn.
Theo thông lệ, Lễ Mừng cơm mới của người Xinh Mun ở Chiềng Sơ được tổ chức vào khoảng cuối tháng 8 đầu tháng 9 hằng năm, thời gian cụ thể tùy thuộc vào sự lựa chọn của các gia đình. Với giá trị tiêu biểu, Lễ Mừng cơm mới của người Xinh Mun được Bộ trưởng Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 64/QĐ-BVHTTDL ngày 12/01/2022.
Trao chứng nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Lễ Mừng cơm mới của người Xinh Mun ở xã Chiềng Sơ, huyện Điện Biên Đông (tỉnh Điện Biên). Ảnh: Nguyễn Thịnh.
Việc bảo tồn, gìn giữ phát huy các nét văn hóa truyền thống mang ý nghĩa tốt đẹp là vô cùng quan trọng; là dịp tuyên truyền, quảng bá và bảo tồn các nét văn hóa truyền thống của người Xinh Mun trong bức tranh đa sắc màu của cộng đồng các dân tộc tỉnh Điện Biên. Từ đó khuyến khích, tôn vinh, cũng như nâng cao nhận thức của người dân, các cấp, ngành trong bảo tồn, gìn giữ những giá trị tốt đẹp của dân tộc.
Đồng bào dân tộc Xinh Mun tại xã Chiềng Sơ, huyện Điện Biên Đông, có 472 hộ, với hơn 2.200 nhân khẩu; người Xinh Mun chủ yếu sinh sống dựa vào canh tác lúa nương.
